نعناع این گیاه معروف که با وجود طعم تیز و تندی که دارد خواص دارویی بسیار زیادی هم دارد. نعناع را از قدیم الایام به عنوان یک گیاه خوشبو و اشتهاآور استفاده می کرده اند. گیاه نعناع طبع گرم و خشکی دارد. همچنین به عنوان یک نوشیدنی سرد برای فصل تابستان به کار برده می شود.
گیاه نعناع چیست؟
تعناع یکی از معروفترین گیاهان دارویی جهان بوده و از آن دهها گونه مختلف شناسایی شده است که تعداد کمی از آنها ارزش دارویی دارند. باستان شناسان برگهای خشک نعناع را در اهرام مصر یافته اند که مربوط به سه هزار سال پیش است.
تیره نعناع دارای 187 جنس و 3000گونه است. نعناع فلفلی با نام علمی Mentha piperita و نام رایج Peppermint گیاهی است که از قدیم الایام به عنوان یک گیاه معطر و اشتهاآور به کار می رفته است.
لغت « منتا » نام لاتینی و علمی این گیاه است و منشأ یونانی آن « مینته » است که نام یکی از فرشتگان اسطوره ای یونانی است و گفته می شود در این گیاه تجسم یافته است.
امروزه نعناع فلفلی (Mentha piperita) از نظر طبی درکشورهای غربی ترجیح داده می شود در حالیکه در چین بیشتر از نعناع صحرایی (Mentha arvensis) استفاده می گردد.
گونه های مختلف نعناع هر یک منشأ جداگانه ای دارند ولی معمولاً این گیاه در مناطق معتدل و استوایی میروید. امروزه بسیاری از گونه های این گیاه در سطح وسیعی در دنیا کشت می گردند و آمریکا مهمترین کشور تولید کننده این گیاه می باشد. مقدار مصرف سالانه اسانس نعناع در جهان به 10 هزار تن بالغ می رسد.
گیاه نعناع دارای طبع گرم و خشک می باشدکه داری خواص دارویی فراوانی می باشد.
ترکیبات شیمیایی نعناع:
برگ ها و سرشاخه هاي گلدار داراي 1 تا 2 درصد اسانس، تانن، فلاونوئيد، كولين و يك ماده تلخ است. اسانس نعنا فلفلي داراي بيش از 20 نوع تركيب شيميايي است كه مهمترين آنها منتول مي باشد.
• فرآورده های نعناع را از برگ ها و سر گلدار آن بدست می آورند که این قسمت ها حاوی روغنی است که می توان در آن عنصر اصلی این گیاه به نام منتول را بیابید؛ این عنصر باعث ایجاد خنکی در دهان می شود.
• مقدار منتول در نعناع بسته به نوع آن از ۳۵% تا ۵۵% تغییر می کند که البته اگر نعناع دیر چیده شود مقدار منتول آن تا حدود ۳۰% پائین می آید .
خواص دارویی نعناع:
داراي خواص ضدنفخ، ضد درد، ضد اسپاسم، هضم کننده، تقويت کننده معده، سوء هاضمه، ضدتهوع، ضدميکروب و ضد اکسيدان است. به علاوه، از اين نوع نعناع فرآورده اي دارويي به شکل قطره و به نام کارمينت توليد شده که داراي اثر قوي ضدنفخ و دل درد است که هر گروه سني حتي نوزادان مي توانند از آن استفاده کنند. اين قطره در درمان دل دردهاي قبل از قاعدگي و کرامپ هاي حاصله نيز بسيار مفيد است.
هليکوباکتر پيلوري، يک عامل مهم در ايجاد گاستريت مزمن، زخم معده و اثني عشر محسوب مي شود و عصاره نعناع بيش ترين اثر ضد هليکوباکتر پيلوري را دارد
– یک نوشیدنی مناسب، سرد و مفید برای تابستان نعنا میباشد. 10 گرم نعنا را در یک لیتر آب بجوشانید و پس از خنک شدن میل کنید. هر روز استفاده نشود.
– یک شیرپاک کن مناسب برای پوست های چرب می باشد: 20 گرم نعنای تازه، 20 گرم جعفری تازه خرد شده رادر 200 گرم شیرمخلوط نموده 12 ساعت بگذارید بماند. سپس صاف نموده در یخچال نگهداری کنید. این شیرپاک کن علاوه براین که چربی پوست را از بین می برد، برای جوش و لک هم مناسب می باشد.
– برای جلوگیری از شپش، موهای خود را با جوشانده نعنا بشویید.
– کسانی که کلسترول دارند بعد از غذا و عصرها دمکرده ی نعنا را به مدت دو هفته بنوشند.
– دمکرده نعنا غلظت خون را طبیعی میکند.
– برای درد قلب و خفقان، نعنا را با پرسیاوشان جوشانده، صبح و عصر میل شود.
– هنگام تهیه ترشی برای این که آن ترشی برای اعصاب زیان آور نباشد، داخل آن نعنا بریزید.
– برای تقویت اعصاب، نان و پنیر و نعنا بسیار موثر است.
– اگر شیر در پستان جمع شده، نعنا را کوبیده با آرد جو مخلوط کنید، به صورت ضماد روی آن قرار دهید.
– برای بواسیر نعنا را کوبیده و بصورت ضماد استفاده کنید.
– جویدن برگ نعنا ، در رفع سکسکه موثّر است.
میزان مصرف نعناع:
برای مصرف عرق های سنتی میزان استانداردی برای گروه های سنی و جنسی مختلف وجود ندارد. می توان اینگونه گفت که اگر میزان غلظت و بوی عرق نعناع زیاد بود مقدار کمتری از آنرا باید مصرف کرد.
نعنا برای چه کسانی مضر است؟
افرادی که به خود گیاه نعنا حساسیت دارند و با خوردن آن دچار واکنش های آلرژیک می شوند، هیچ یک از محصولاتی را که بر پایه گیاه نعنا تولید شده است، نباید مصرف کنند.
• اسانس نعنا را نباید به مقدار زیاد به کودکان و نوزادان خوراند، زیرا روی حرکات تنفسی و قلب اثر می گذارد و ممکن است خطرناک باشد.
• چای نعنا معمولا بی خطر است اما مادران باردار و شیرده باید چای نعنا کم بخورند.
• افرادی که دارای سابقه سقط جنین هستند در دوران بارداری از مصرف نعنا باید اجتناب کنند.
• معدود عوارض منفی ناشی از کپسولهای پوشش دار روده ای روغن نعناع عبارت است از : جوشهای پوست، سوزش، سردرد، ضربان پایین قلب و لرزش عضله.
• منتول یا روغن نعنا که روی پوست مالیده شده باشد می تواند سبب بروز التهاب یا جوشهای پوستی گردد. روغن نعناع باید رقیق شود و میزان مصرف آن باید کم باشد چون میزان مصرفی بالا سبب آسیب دیدگی کلیه می شود.
• منتول خالص سمی است و نباید مصرف داخلی شود.
• روغن نعنا و منتول را نباید به صورت نوزادان و کودکان مالید.
• دقت کنید که روغن و تنتور تهیه شده از نعناع را اشتباه نگیرید.
• اگر اسانس نعنا به مقدار زیاد مصرف شود، فشار خون را بالا برده و موجب حالت تهوع، استفراغ و درد معده می شود و حرکات دودی معده را از بین می برد.
• نعناع با تمام فوایدی که دارد، اگر زیاد مصرف شود سیستم گوارشی را تحریک می کند. لذا اگر شما روزی دو تا سه فنجان دم کرده نعنا می نوشید، بهتر است بعد از دو هفته نوشیدن، چند روزی مصرف آن را قطع کرده و دوباره شروع کنید.