طحال چیست و چه عملکردی دارد؟


بزرگ شدن طحال
بزرگ شدن طحال

اکثر مردم با علائم مربوط به بزرگ شدن طحال آشنا نیستند. حتی وقتی طحال بزرگ شود در معاینات پزشکی هم تشخیص داده نمی شود مگر آنکه فرد خیلی قدبلند و لاغر باشد. طحال اندامی است که خون را تصفیه می کند و وظیفه نگهداری از گلبول های سالم قرمز و سفید خون و پلاکت خون را بر عهده دارد. در ادامه با علائم بزرگ شدن طحال آشنا می شویم.


وظایف طحال در بدن چیست؟

طحال به عنوان یکی از اعضای حیاتی بدن وظایف مشخصی دارد، که هریک از ما باید با وظایف آن آشنا باشیم تا بدانیم که در صورت ایجاد مشکل در این عضو چه خطراتی ما را تهدید می کند:

  1. تصفیه خون

اولین و مهم ترین نقش طحال در بدن، عمل تصفیه خون می باشد، نقشی که مشابه به آن را کبد در بدن انجام می دهد. طحال خون را تمیز می کند. طحال، گلبول های قرمز آسیب دیده در جریان خون را شناسایی و آنها را از جریان خون خارج می کند.

  1. بازیافت خون

اجزای قدیمی سلول های خونی آسیب دیده مانند آهن و هموگلوبین، در طحال بازیافت شده و به مغز استخوان و سیستم گردش خون فرستاده می شوند تا خون سالم در سیستم گردنش خون در جریان باشد.

هموگلوبین از مغز استخوان به سیستم گردش خون منتقل می شود و مسئولیت حمل اکسیژن را به عهده دارد.

  1. ذخیره سازی خون

یکی از کارکردهای طحال، ذخیره سازی خون برای بدن است. با توجه به نیاز خونی بدن، طحال می تواند با گشاد و تنگ کردن رگ هایش مقدار خون مورد نیاز بدن را برایش بفرستد.

طحال مقداری خون ذخیره شده را در خود نگه می دارد تا هنگامی که بدن در اثر آسیب و جراحت و بیماری، به خون احتیاج پیدا کرد، آن را در اختیارش قرار دهد.

اگر طحال شروع به خونریزی کند و خونریزی اش ادامه یابد، ممکن است پزشک جراح تصمیم بگیرد تا طحال را از بدن خارج کند

  1. حفظ ایمنی بدن

طحال نقش کلیدی در عملکرد سیستم ایمنی بدن ایفا می کند. هنگامی که طحال خون را تصفیه می کند، گلبول های قرمز آسیب دیده در اثر عفونت را خارج می کند.

در طی فرایند خارج کردن سلول های قرمز آسیب دیده از گردش خون، طحال گلبول های سفید تولید می کند و آنها نیز با تولید آنتی بادی، سبب از بین رفتن عفونت و باکتری (عوامل بیماری زا) می شوند.

  1. تولید لنفوسیت (گلبول سفید خون)

وظیفه دیگر طحال، ساخت گلبول های سفید خون که لنفوسیت نامیده می شوند، می باشد.

افراد بدون گلبول سفید، توانایی مقابله با عفونت و باکتری را ندارند. همچنین گلبول های سفید سبب ترمیم قسمت های آسیب دیده بدن می شوند.

همچنین طحال با همکاری غدد لنفاوی، لنفوسیت هایی تولید می کند تا بدن بتواند با باکتری و ویروس ها بجنگد.

علائم بزرگ شدن طحال و درمانهای مربوط به آن


علایم بزرگ شدن طحال

  • فرد به سرعت دچار خونریزی می شود.
  • احساس درد در قسمت بالا و سمت چپ شکم که ممکن است درد آن تا قسمت شانه همان سمت نیز احساس شود .
  • احساس سیری بدون اینکه غذا خورده باشید. گاهی اوقات هم با خوردن اندک ماده غذایی به فرد احساس سیری غیرعادی دست می دهد.
  • کم خونی
  • احساس خستگی
  • عفونت های مکرر
  • سکسکه
  • بی اشتهایی
  • تنگی نفس
  • احساس سردی و تعریق پوست

اگر بزرگ شدن طحال تشخیص داده شود، ممکن است پزشک روش جراحی را برای درمان آن پیشنهاد کند

همچنین بخوانید: نشانه های کبد سمی

علل بزرگ شدن طحال

  • عفونت های ویروسی مانند مونونوکلئوز
  • عفونت های باکتریایی مانند سیفلیس و یا عفونت لایه داخلی قلب (اندوکاردیت)
  • عفونت های انگلی مانند مالاریا
  • سیروز و سایر بیماری های کبدی
  • کم خونی همولیتیک (نوعی کم خونی است که طی آن گلبول های قرمز خون دچار تخریب زودرس می شوند)
  • سرطان خون مانند لوسمی و لنفوم و بیماری هوچکین
  • اختلالات متابولیکی
  • فشار خون در رگ طحال و یا کبد که در اثر این فشار، لخته خون در رگ ایجاد می شود.

عوامل خطر بزرگ شدن طحال

  • کودکان و جوانانی که مبتلا به بیماری های عفونی مثل مونونوکلئوز می شوند، در معرض خطر ابتلا به این بیماری می باشند .
  • نژاد آفریقایی، زیرا در این نژاد ابتلا به بیماری سلول داسی شکل به عنوان یک اختلال خونی ژنتیکی شایع است.
  • افرادی که در منطقه های مالاریا خیز زندگی می کنند. افرادی هم که به مناطق مالاریا خیز سفر می کنند باید بسیار مراقب سلامتی خود باشند تا دچار مالاریا نشوند.
  • افرادی که به اختلالاتی دچار می شوند که کبد و طحال آنها را نیز درگیر می کند.

آیا بزرگ شدن طحال قابل پیشگیری است؟

متاسفانه باید گفت که این بیماری به خودی خود قابل پیشگیری نیست، زیرا بیماری های زمینه ای سبب بروز آن می شود. اگر بیماری های مسبب آن را بشناسیم و از آنها دوری کنیم می توانیم از بزرگ شدن طحال پیشگیری کنیم.


تشخیص بزرگ شدن طحال

معاینه بدنی توسط پزشک:

اگر طحال از اندازه طبیعی خود بزرگ تر شود، ممکن است پزشک در طی معاینه بدنی آن را تشخیص دهد. گاهی اوقات پزشک با گرفتن شرح حال و انجام معاینه به این عارضه مشکوک می شود.

آزمایش خون

طی آزمایش خون، پزشک متخصص با شمارش تعداد گلبول های قرمز و سفید و پلاکت ها به بررسی این بیماری می پردازد .

سونوگرافی و یا سی تی اسکن و ام آر آی

افرادی که دچار بزرگ شدن طحال شده اند، باید از ورزش حرفه ای و شدید اجتناب کنند و مراقب باشند که مبادا طحال آنها پاره شود


درمان بزرگ شدن طحال

اگر بزرگ شدن طحال تشخیص داده شود، ممکن است پزشک روش جراحی را برای درمان آن پیشنهاد کند.

البته تصمیم گیری برای انجام جراحی و برداشتن طحال باید با دقت انجام گیرد و معمولا پس از بررسی های لازم و آزمایش های گوناگون، پزشک متخصص این تصمیم را می گیرد.

هر فردی می تواند بدون طحال به زندگی خود ادامه دهد، اما این گونه افراد بیشتر از افراد عادی در معرض ابتلا به انواع عفونت ها قرار دارند و باید تمام نکاتی را که پزشک به آنها توصیه می کند، رعایت کنند تا مشکل خاصی پس از عمل نداشته باشند.

کسانی که طحال خود را در می آورند باید:

1- یک سری واکسن ها را قبل و بعد از عمل جراحی برداشتن طحال تزریق کنند. این واکسن ها از بروز عفونت خون و استخوان و مفاصل جلوگیری می کند.

2- بعد از برداشتن طحال به تشخیص پزشک متخصص، این افراد باید آمپول پنی سیلین تزریق کنند.

3- از هر گونه مسافرت به مناطقی که بیماری در آنجا زیاد است، خودداری کنند، مثل مناطق مالاریا خیز.

4- بهداشت فردی خود را حفظ کنند و حتی المقدور سعی کنند از افراد بیمار دوری کنند تا دچار بیماری نشوند.

علائم بزرگ شدن طحال و درمانهای مربوط به آن


توصیه هایی برای مبتلایان به بزرگی طحال

  • افرادی که دچار بزرگ شدن طحال شده اند، باید از ورزش کردن (به طور حرفه ای و شدید) اجتناب کنند و مراقب باشند که مبادا طحال آنها پاره شود (بیشتر، ورزش هایی که به ناحیه شکم آسیب می زنند مدنظر است).
  • هر توصیه ای که پزشک شما برای تسریع بهبودی شما ارائه می دهند را به کار گیرید .
  • در صورت بروز هر گونه مشکلی با پزشک خود تماس بگیرید .
همچنین بخوانید: علائم خاموش سرطان کبد