وقتی قصد باردار شدن دارید حتما به داشتن نوزادی سالم و زیبا هم فکر می کنید. اکثر قریب به اتفاق پدران و مادران ایرانی در پی این هستند که فرزندی سالم به دنیا آورند. بی شک سلامتی نوزاد ازاهمیت بالایی برخوردار است. حال سوالی که بی شک در ذهن همه شما ممکن است وجود داشته باشد این است که چگونه فرزندی سالم و زیبا داشته باشیم. در متن زیر به پاسخ این سؤال می پردازیم.
چگونه نوزادی سالم و زیبا به دنیا آوریم؟
آيا مي دانيد وضعيت سلامت و تغذيه شما قبل از بارداري نه تنها توانايي شما را براي بارداري تحت تاثير قرار مي دهد بلكه روي سلامت نوزاد شما اثر مي گذارد؟
بدون شك تمامي مادران باردار آرزوي تولد نوزادي سالم و تندرست را در سر مي پرورانند، بنابراين در اين دوران سعي مي كنند تا حد ممكن هم به تغذيه خود توجه و هم از عوامل زيان آور دوري كنند.
ولي تا چه حد علمي و به طرز صحيح عمل مي كنند؟ اين نكته اي است حايز اهميت. دكتر نوشين صحابي (متخصص زنان و زايمان و نازايي) بهترين راه براي داشتن نوزادي سالم را پيش پايتان مي گذارد.
چرا سه ماهه اول بارداری مهم است؟
به دليل اينكه جفت رابط بين مادر و جنين است و آنچه كه مادر تغذيه مي كند از راه جفت وارد بدن جنين مي شود، تغذيه دوران بارداري حايز اهميت است.
به لحاظ اينكه كليه مواد غذايي كه براي رشد جنين در حال تشكيل نياز است به جنين برسد و ديگر اينكه مواد مضر وارد بدن جنين نشود به خصوص در سه ماهه اول بارداري كه دوره رشد و نمو جنين است و اعضاي مختلف بدن او در حال تشكيل است.
تغذيه اهميت بيشتري پيدا مي كند سه ماهه دوم و سوم بارداري اندام هاي بدن جنين كاملا شكل گرفته و در حال رشد است.
در بارداری چه غذاهایی بخوریم؟
مهمترين گروه غذايي براي جنيني كه در حال رشد است پروتئين هاست ، زيرا پروتئين باعث تشكيل و رشد بدن جنين مي شود و براي همين ما به مادر توصيه مي كنيم روزانه از گوشت سفيد و قرمز و تخم مرغ استفاده كند.
توصيه بر مصرف مواد غذايي از هر چهار گروه غذايي است. براي مثال يك تا دو ليوان شير يا ماست در روز كه تامين كننده كلسيم بدن است و از گروه كربوهيدرات ها كه شامل نشاسته و برنج مصرف روزانه تاكيد نمي شود،
بلكه مصرف بايد به صورتي باشد كه بدن مادر به آن احساس نياز مي كند. در آخر مصرف ميوه ها و سبزيجات تازه كه حاوي مواد معدني هستند بسيار حايز اهميت است.
در اين دوران مادران بايد آب فراوان ميل كنند زيرا حجم خون مادر در اثر افزايش جريان خون چند برابر مي شود. در نتيجه بدن نياز به آب فراوان دارد تا اين گردش خون را حفظ كند.
عوارض گرسنگی برای بارداری:
از نظر تغذيه؛ توصيه ما به مادران اين است: به جهت فشاري كه به دستگاه گوارش او طي حاملگي مخصوصا ماه هاي آخر وارد مي شود .
حتي به دليل به هم ريختگي هورمون ها ممكن است مادر حالت تهوع داشته باشد و اسيد معده زياد ترشح شود تغذيه با حجم كم و دفعات زياد صورت گيرد به هيچ وجه گرسنه نماند.
زيرا گرسنگي عوارض جدي و خطرناكي براي جنين دارد و از طرفي غذاي سنگين مصرف نكند زيرا باعث سنگيني معده مادر مي شود و هضم غذا را مختل مي كند.
چه غذاهایی برای بارداری مضر است؟
پرهيز مادر در اين دوران بايد از غذاهاي تند و ترش و ادويه دار و همچنين نوشابه هاي گازدار باشد. چاي زياد و قهوه نيز باعث ترشح بيش از حد اسيد معده مي شود و احساس سوزش معده را افزايش مي دهد.
افرادي كه بيشتر دچار حالت تهوع خصوصا در سه ماهه اول بارداري مي شوند بايد از مصرف غذاهاي پرحجم و چرب خودداري كنند، زيرا حالت تهوع را افزايش مي دهند.
چه غذاهایی برای بارداری مفید است؟
در مورد تهوع بارداري كه اغلب مشكل صبحگاهي مادران است و گاهي مادر در طول روز هم با آن مواجه است، يكي از مشكلات اساسي در اين دوران است.
عده زيادي از مادران با اين حالت درگير هستند و عده ديگر حالت خفيف آن را تجربه مي كنند، به طوري كه وعده غذايي را مي توانند مصرف كنند.
ولي اشتهاي كمي دارند، درصدي ديگر حالت شديد تهوع را تجربه مي كنند و عده اي از آنها نياز به بستري شدن در مراكز درماني دارند كه از اين دسته آزمايش هاي متعدد و سونوگرافي هاي مخصوص گرفته مي شود تا بررسي شود.
آيا مشكل خاصي نظير حاملگي هاي خارج از رحم وجود دارد يا خير؟ اگر حالت عادي باشد توصيه هايي نظير عدم استفاده از غذاهاي تند، ترش و پرچرب پيشنهاد مي شود و همچنين مصرف برخي مواد غذايي حاوي ويتامين B6 تهوع را كم مي كند.
به طور مثال سيراب شيردان گوسفند يا پودر زنجبيل كه در آب حل شود تهوع را كاهش مي دهد. مصرف ويتامين B6 نيز توصيه مي شود.
اگر مادر دچار التهاب معده باشد از شربت هاي معده نظير آلومينيوم ام جي استفاده مي كنيم. اين روش ها خط اول درمان ما هستند
ولي اگر مشكل شديدتر باشد از داروهاي ديگر و سرم تراپي و تزريق آمپول هاي ضدتهوع كمك مي گيريم تا معده آرام تر شود و بتواند تغذيه مناسب را دريافت كند.
نكته ديگر اينكه؛ تغذيه اين دسته از مادران هر دو ساعت به دو ساعت با حجم كم است به طوري كه هم معده تحمل كند و هم حالت تهوع كمتر شود. اگر صبح هنگام يك ماده غذايي مثل بيسكويت و نان سوخاري خشك مصرف كنند، تهوع كاهش مي يابد.
چاقی و بارداری:
اغلب مادران باردار پس از گذشت سه ماهه اول بارداري اشتهاي بيشتري پيدا مي كنند زيرا تهوع كاهش مي يابد و مشكلات گوارش كمتر مي شود.
ما به مادران مي گوييم هر چه ميل دارند مصرف كنند. نكته اي كه مهم است اينكه وزن مادر و اينكه در چه گروه وزني قرار مي گيرد
در نوع و مقدار تغذيه نقش دارد. مادري كه چاق است زماني كه اشتهاي سه ماهه دوم او زياد شود و هر چه خواست به هر ميزان مصرف كند باعث مي شود بيشتر چاق شود
و اين اضافه وزن مورد نياز جنين نيست و تنها چربي بدن مادر زياد مي شود كه در هنگام زايمان مشكل آفرين مي شود.
ولي توصيه ما به طور كلي اين است كه مادران باردار داراي وزن نرمال، هر زمان كه احساس گرسنگي مي كنند غذا ميل كنند و به هيچ عنوان گرسنه نمانند.
آیا لاغری باعث زایمان زودرس می شود؟
اگر مادر در زير وزن طبيعي باشد و به نسبت قدش BMI او زير 20 باشد ما توصيه مي كنيم تا 20 كيلوگرم هم اضافه وزن در دوران بارداري بگيرد.
بنابراين در رژيم غذايي او مواد غذايي پركالري مي گنجانيم تا هم مواد غذايي به خود او برسد و هم نوزاد زير وزن متولد نشود و خطر زايمان پيش از موعد كاهش پيدا كند.
در مورد مادران با وزن نرمال كه BMI آنها 20 تا 25 است اگر اين مادران 12 كيلوگرم اضافه وزن بارداري بگيرند كافي است، هم مادر با مشكل مواجه نمي شود و هم نوزاد كم وزن متولد نمي شود.
در مورد مادران چاق كه متاسفانه در كشور ما چاقي رو به افزايش است توصيه بر اين است كه پروتئين و مواد معدني از رژيم غذايي آنها حذف نشود
ولي كربوهيدرات ها را كمتر مصرف كنند و فعاليت ورزشي در حدي كه خيلي خسته نشوند داشته باشند و اضافه وزن حدود هفت الي هشت كيلوگرم براي اين مادران كافي است.
عوارض خطرناک چاقی برای زایمان:
اگر مادري ابتداي بارداري با وزن بالامراجعه كند چند عارضه در طول بارداري رخ مي دهد. يكي اينكه در معرض فشار خون بالاهستند.
در مواردي دچار مسموميت بارداري مي شوند كه بيماري خطرناكي است كه گاه كشنده است و مرگ جنين يا مادر يا هر دو را سبب مي شود.
ديگر ديابت بارداري است كه به سبب افزايش قند خون مادر صورت مي گيرد كه اين قند خون بالا سمي است كه بر جنين اثر مي گذارد.
وزن بالاي مادر خطر تولد كودك 5/4 كيلو به بالارا دارد كه اين نوزاد تنها به روش سزارين متولد مي شود و در صورت زايمان طبيعي به اندام هاي دستگاه عصبي و كتف نوزاد فشار وارد مي شود و در نهايت چاقي مادر پس از زايمان برطرف نمي شود.
تغذیه قبل از بارداری و تعیین جنسیت نوزاد:
تغذيه اي كه تعيين كننده جنسيت فرزند باشد تنها در طب سنتي ما مطرح شده كه در واقع آن هم قبل از انعقاد نطفه صورت مي گيرد كه معتقدند؛
اگر مادر در اين دوران غذاهاي خاصي مصرف كند كه از نظر PH محيط بدن مادر را حالت اسيدي يا قليايي كند امكان تعيين جنسيت نوزاد وجود دارد و اين مساله به لحاظ علمي در دنيا ثابت نشده است.
البته روش هاي علمي تعيين جنسيت وجود دارد كه در حالت عادي انجام نمي شود مگر در مواردي كه احتمال بيماري هاي خاص در جنس خاصي وجود داشته باشد كه بايد از آن جلوگيري شود كه اين روش ها بسيار پرهزينه و پرعوارض است.
خواص اسید فولیک برای بارداری:
مكمل هايي كه در اين دوران توصيه مي شوند از قبل بارداري تجويز مي شوند. در اغلب كشورها به تمام خانم هايي كه در سنين بارداري 15 تا 45 سالگي قرار دارند، مكمل اسيد فوليك داده مي شود .
ولي در كشور ما به همه خانم ها داده نمي شود ولي به خانمي كه مي خواهد باردار شود قبل از قطع جلوگيري حتما بايد اسيد فوليك تجويز شود و ما از سه ماهه اول بارداري به فردي كه مشكل خاصي نداشته باشد توصيه مي كنيم تا پايان سه ماه اول آن دارو را مصرف كنند.
اگر مادري مشكل كم خوني داشته باشد از هر زماني كه بفهميم، درمان كم خوني را شروع مي كنيم. در ماه آخر بارداري ما حتما به مادر مولتي ويتامين و كلسيم را توصيه مي كنيم
و توصيه ما به مادران شيرده هم اين است كه كلسيم را تا پايان دوره شيردهي مصرف كنند و قرص آهن را بر حسب اينكه تا چه حد در طول زايمان كم خون شده باشد تا شش ماه بعد و اگر كم خوني او كمتر باشد تا دو ماه پس از زايمان.
زردي نوزاد و تغذيه مادر:
اين مساله كه تغذیه دوران بارداری در سه ماهه آخر و به طور كلي در دوران بارداري روي زردي نوزاد اثر بگذارد ثابت نشده ولي اينكه برخي معتقدند بهتر است مادران از مواد غذايي گرم نظير موز در سه ماهه آخر خودداري كنند، صحت ندارد.
زردي نوزاد دلايل متفاوتي دارد كه يا به علت دلايل فيزيولوژيكي است يعني اينكه كبد نوزاد آنزيم هاي لازم را براي آناليز گلبول هاي قرمز ندارد
در نتيجه بيلوروبين در خون نوزاد افزايش مي يابد و باعث زردي مي شود يا دليل ديگري كه هيچ يك ربطي به تغذيه مادر ندارد.
آیا داروی گیاهی برای بارداری مضر است؟
به طور كلي دارو در دوران بارداري از نظر شيميايي و گياهي فرقي نمي كند و اين تصور غلطي است كه ممكن است چون دارو گياهي است، ضرري ندارد.
داروهاي گياهي در بازار موجودند كه گاه ضرر بيشتري از يك داروي شيميايي براي زنان باردار دارند. داروهاي گياهي فرآوري شده كه توسط شركت هاي دارويي توليد مي شوند قابل اطمينان تر هستند
ولي دسته اي از اين داروها كه توسط عطاري ها و اشخاص توليد مي شوند خطر آلودگي بيشتري با موادي نظير سرب و مواد معدني دارند و حتي آلودگي ميكروبي نيز دارند، بنابراين هر دارويي در بارداري بايد زير نظر پزشك مصرف شود.
چگونه نوزادی زیبا و باهوش داشته باشیم؟
عده اي معتقدند كه مصرف مواد خاصي مي تواند سبب زيبايي و هوش نوزاد شود. در كتب علمي ما اين نكته اثبات نشده است.
آنچه براي ما مسلم است اين است كه مادر بايد از تمام گروه هاي غذايي به طور كامل استفاده كند و انواع ميوه ها و سبزيجات را به وفور ميل كند زيرا به دليل وجود ويتامين هاي خاصي كه اين دسته از مواد غذايي دارند رشد بهتر صورت مي گيرد.
رشد بهتر جنين به لحاظ مغزي و هوش نيز صورت مي گيرد. در نتيجه نوزاد باهوش متولد مي شود قطعا مادر اگر از تمام گروه هاي غذايي مصرف روزانه داشته باشد
و به لحاظ ژنتيك استعداد زيبايي وجود داشته باشد نوزاد باهوش و زيبا متولد مي شود. اگر بهترين بچه از نظر ژنتيكي قابليت زيبايي داشته باشد.
ولي تغذيه مادر در دوران بارداري غلط باشد، نوزاد نارس متولد مي شود كه هم به لحاظ هوش و رشد مغزي ضعيف است و هم در بزرگسالي در معرض كندي حركات و مشكلات روحي و رواني قرار مي گيرد.
مهمترين نكته در داشتن نوزادی سالم اين است كه ما مشاوره قبل از بارداری را داشته باشيم زيرا اين مساله مهمتر از اين است كه ما صرفا بعد از بارداري توصيه هايي دريافت كنيم.
در مشاوره قبل از
بارداري ما يك سري فاكتورها را بررسي مي كنيم تا بفهميم خانمي كه مي خواهد باردار شود آيا بدن سالمي دارد يا خير و در طول آزمايش ها و معاينات ما اگر متوجه شويم مشكلي وجود دارد اقدام به درمان مي كنيم تا بارداري در شرايط بهينه رخ دهد.
علاوه بر مادر از پدر تاريخچه اي مي گيريم كه طي آن سابقه مشكلات ژنتيكي او، مصرف الكل و سيگار، سابقه بيماري خاص بررسي مي شود تا در صورت وجود مشكل بررسي هاي لازم و درمان صورت گيرد.
پس از بارداري با كنترل مادر و دادن رژيم غذايي مناسب و بررسي يك رحم مناسب در شرايط روحي سالم، ما انتظار يك بارداري سالم و يك نوزاد سالم را داريم.
منبع: نی نی کده