تیک های عصبی هنگامی رخ می دهند که یک عضله و یا گروهی از عضلاتی که توسط اعصاب محیطی کنترل می شوند بطور مکرر و غیرارادی دچار انقباض شوند. این وضعیت بیشتر در عضلات صورت دیده می شوند اما این مشکل می تواند در دستها و پاها هم ایجاد شود و یا اینکه صداهایی مثل خرخر کردن یا صاف کردن گلو نیز بروز نماید.
چه کسانی به تیک مبتلا می شوند؟
75 درصد کودکان به تیک مبتلا می شوند!
تیک‌ها را به طور کلی می‌توان به دو گروه ساده و پیچیده تقسیم کرد که حرکات چشم مانند چشمک‌زدن یا حرکات سریع سر و گردن نمونه‌هایی از تیکهای حرکتی ساده هستند که معمولا از قسمت سر و صورت شروع می‌شود و بتدریج میتواند به قسمت‌های دیگر بدن نیز برسد. اما حرکاتی مانند خودزنی و پرش‌های ناگهانی در گروه تیکهای پیچیده حرکتی قرار می‌گیرد.
اما پزشکان دسته بندی دقیق تری را برای این بیماری در نظر گرفته اند: دسته اول تیکهای ساده گذرا هستند که در کودکی بسیار شایع‌اند و معمولاً پس از یک سال خودبه‌خود بهبود می‌یابند و عمدتاً نیاز به درمان ندارند. تیکهای حرکتی معمول که اغلب در حدود ۳ و نیم سالگی شروع می‌شوند، به کودکان کمک می‌کنند تا انرژی عصبی را آزاد کنند. ۷۵ درصد از کودکان، این نوع تیک را در عرض ۶ ماه پشت سر می‌گذارند.
اما تیکهای مزمن تیک هایی هستند که بیش از ۱۲ ماه ادامه یابد. این تیک ها پایدار هستند و معمولاً انقباض ماهیچه در آنها بیش از حد و بسیار شدید است. این تیک‌ها مشخصاً به صورت حمله‌های دوره‌ای هستند و غالباً شدت آنها ماه به ماه، روز به روز یا حتّی ساعت به ساعت تغییر می‌کند. این دسته از تیک ها ممکن است در هر سنّی پدیدار شوند، اما اغلب در کودکی شروع می‌شوند. درمان در اکثر موارد لازم نیست. باید به بیمار توضیح داد که این اختلال اهمیتی ندارد.
تیکهای ساده یا متعدد مداوم نیز گونه دیگری از این بیماری است که معمولاً از کودکی یا نوجوانی و قبل از ۱۵ سالگی آغاز می‌شود. در بسیاری از موارد تیکهای موردی روی می‌دهد، اما بهبود کامل در خاتمه نوجوانی رخ می‌دهد.
دسته چهارم این بیماری، سندرم تیکهای حرکتی و صوتی متعدد مزمن است. این سندرم به نام پزشک فرانسوی‌ای که نخستین‌بار این بیماری را توصیف کرد، “سندرم ژیل دولا توره” نامیده می‌شود. این اختلال معمولاً همراه با تحریک‌پذیری و وسواس است که میتواند موجب رانده شدن فرد از اجتماع شود و این واکنش‌های اجتماعی منفی میتواند فرد را به افسردگی دچار کند و حتّی در بعضی مواقع او را به سوی خودکشی نیز سوق دهد.
تیکهای توره درصورت عدم درمان می‌توانند به حالتی مزمن در فرد تبدیل شوند.در این افراد حرکات لب و دهان‌شان به گونه‌ای هست که انگار حرف‌های رکیک به زبان می‌آورند، در صورتی که این طور نیست.بجز تیکهای گذرا در سایر تیکهای عصبی احتمال بازگشت وجود دارد.
ساده ترین تیک ها، تیک های چشمی هستند که معمولا پلک فرد می پرد و همچنین تیک های آوایی که صوتی و یا به صورت صاف کردن صدا نشان داده می شود.
دسته دیگر تیک ها در عضلات بدن نمایان می شود که شکستن قلنج به طور مرتب و یا انداختن شانه ها به طور مرتب از تیک های عضلات بدن است.
دسته دیگر تیک ها ترکیبی از یک تیک هاست که اصولا تیک های عصبی با استرس و عوامل فشارآفرین آغاز می شود.
چرا دچار تیک عصبی می شویم؟
تیک در مردها سه برابر بیشتر از زن هاست و تیکهای مزمن بیشتر بین سنین شش تا دوازده سالگی دیده می شود.
آزادنیا، روان شناس، با بیان اینکه علل ایجاد تیک مختلف است، اظهار کرد: بیماری‌های ارثی، عارضه برخی عفونت‌ها، عارضه برخی داروهای ضدتشنج و جنون، عارضه مسمومیت و سکته‌های مغزی و ضربه مغزی از علل ایجاد تیک در افراد است.
معمولا وقتی کسی دچار تیک می‌شود بیماری‌های جسمی را نادیده گرفته و تصور نمی‌کند مشکلات فیزیکی هم میتواند در ایجاد این تیک‌ها موثر باشد. در صورتی که علاوه بر زمینه ژنتیکی که در بروز این بیماری موثر است، برخی بیماری‌های جسمی مانند درگیری ارگان‌های خاصی در مغز هم میتواند در ایجاد تیک نقش داشته باشد. علاوه بر این، استفاده از مواد خاصی مانند محرک‌ها و آمفتامین‌ها هم در این زمینه موثر است.
درگیری های فکری و اختلالات عصبی نیز از جمله عوامل ایجاد تیک های عصبی است که معمولا باعث بروز نوع خفیف این بیماری در افراد می شود.
تیک را درمان کنید!
در صورت بروز انواع تیک ها و تداوم آن حتما به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. چراکه تیک ها می توانند نشانه یا عامل بیماری دیگری باشند.
کمبود بعضی یون ها مانند منیزیم در به وجود آمدن تیک ها نقش دارد و برای پیشگیری از تیک های عصبی از املاح معدنی باید استفاده کرد.
کاهش استرس، درمان بیماری‌های همراه با تیک مانند بیش‌فعالی و وسواس در درمان علائم تیک موثر هستند. همچنین در مواردی که عملکرد فرد به علت بروز تیک عصبی مختل شود، درمان دارویی صورت می‌گیرد.
معمولا هدف از درمان تیک، قطع کامل آن نیست، چون چنین شرایطی ممکن است عملی نباشد. بنابراین هدف این است که با وجود چنین حرکات و تیک‌هایی، فرد زندگی و عملکرد نرمالی داشته و زندگی‌اش مختل نشود.
علاوه بر دارو درمانی برای بهبود تیک‌ها، روان درمانی نیز بسیار مهم و قابل توجه است. به این معنی که خانواده و خود فرد باید آموزش‌های لازم را در این زمینه کسب کنند تا مشکلات‌شان به حداقل برسد.
درباره تیکهای خفیف که اختلالی در کارکرد فرد ایجاد نمی‌کند، فقط لازم است بیمار را کنترل کنیم و مراقبش باشیم که اگر تیک شدت یافت، درمان را آغاز کنیم.
به هر حال مشاهده هر گونه علائم غیر طبیعی میتواند نشانی از یک بیماری باشد که لازم است در اسرع وقت با پزشک مربوطه در میان گذاشته شود و از اقدام خودسرانه برای درمان آن اکیدا خودداری شود.