داروها چگونه در بدن عمل می کنند؟

علم پزشکی وظایف گوناگون دروها را به هنگام ورود در بدن مشخص کرده، داروها گاهی اوقات شفادهنده یک بیمار می باشند ودر بعضی مواقع تنها علایم یک بیماری را از بین می برند. برای این که بدن به طور طبیعی عمل کند باید برخی مواد شیمیایی را که شامل ویتامین ها و مواد معدنی می باشد. به مقدار کافی داشته باشد. مثلاً فقدان ویتامین C موجب فساد خون و فقدان آهن موجب کم خونی می شود. داروهایی نیز هستند که بسیار دیر مؤثر واقع می شود به عنوان مثال یک داروی ضدافسردگی ممکن است هفته ها طول بکشد تا شخص اثر مفید آنرا احساس کند.

عمل دارو در بدن چگونه است؟

پیش از آنکه داروهای سولفا در سال ۱۹۳۵ کشف شوند ، اطلاعات پزشکی داروها محدود بود . در آن زمان ، احتمالاً فقط دوازده دارو یا بیشتر دارای ارزش پزشکی مشخص بودند . بیشتر آنها عصاره های گیاهان بودند ( مثل دیژیتالیس که از گل انگشتانه استخراج می شود ) در حالیکه داروهایی چون آسپیرین رابطه شیمیایی نزدیکی با عصاره های گیاهی دارند . ( در این موارد ، اسیدسالیسیلیک را می توان مثال زد که از درخت بید استخراج می گردد . )
پزشک امروز بسیار بهتر از پزشک دیروز از پیچیدگی کار دارو در بدن و محدوده اثرات آن بر بدن چه از نظر فوائد و چه از نظر عوارض نامطلوب آگاهی دارد . وی همچنین می تواند تشخیص دهد که بعضی داروها بطور خطرناکی با داروهای دیگر یا بعضی غذاها تداخل می کنند .

* عمل داروها

اگر چه عمل بعضی از داروها بطورکامل شناخته نشده است اما دانش پزشکی بسیاری از وظایف دارو را بهنگام ورود در بدن شناسایی کرده است . البته داروها وظایف گوناگونی انجام می دهند ، گاهی اوقات علاج بیماری می کنند و گاهی فقط نشانه های بیماری را التیام می دهند و اثر آنها در بخشهای مختلف بدن ظاهر می شود . هرچند که داروهای گوناگون به روشهای مختلف عمل می کنند اما عمل آنها بطور کلی به سه دسته تقسیم می شود .

* جایگزین کردن مواد شیمیایی از دست رفته
بدن برای آنکه بتواند خوب کار کند باید برخی مواد شیمیایی را به مقدار کافی داشته باشد ، مثل ویتامینها و مواد معدنی که بدن از غذا بدست می آورد . یک غذای متعادل معمولاً‌ مواد لازم را به بدن می دهد . اما در صورت بروز کمبودها بیماریهای مختلفی پدید می آیند . مثلاً فقدان ویتامین C موجب اسکوروی ، فقدان ویتامین D موجب راشیتیسم و فقدان آهن موجب کم خونی می شوند .
از این جمله بیماریها ، بیماریهای ناشی از فقدان هورمونها هستند . هورمونها موادی هستند شیمیایی که توسط غدد تولید می شوند و به صورت « پیام آوران » داخلی بدن عمل می کنند . دیابت شیرین ، بیماری آدیسون و کم کاری تیروئید همگی از کمبود هورمونهای گوناگون بوجود می آیند .
بیماریهائی که در اثر کمبود مواد ایجاد می شوند با داروهایی معالجه می شوند که می توانند فقدان مواد مورد نیاز را جبران کنند و در صورت کمبود هورمون ، جایگزینهای حیوانی یا مصنوعی می توانند این عوارض را برطرف کنند .

* مداخله در کار سلول
بسیاری از داروها می توانند با تحریک یا کاهش مقدار طبیعی فعالیت سلولها طرز کار سلولها را تغییر دهند . به عنوان مثال ، التهاب به علت اثر برخی از هورمونهای طبیعی یا مواد شیمیایی بر روی عروق خونی و سلولهای خونی دیگر است . داروهای ضد التهاب جلوی این عمل هورمون را می گیرند و یا تولید آنها را کند می کنند . داروهایی که به روش مشابه عمل می کنند برای درمان برخی بیماریها مثل اختلالات هورمونی ، مشکلات انعقاد خون و بیماریهای قلب و کلیه استفاده می شوند .
یک پیام مثل انقباض عضله از مغز ارسال شده و از طریق پایانه گیرنده آن وارد سلول عصبی می شود . این پیام که به صورت تکانه الکتریکی است ، عصب را طی می کند . در پایانه یک ماده شیمیایی موسوم به « ناقل عصبی » رها می شود و پیام را از شکافی که آنرا از یک سلول عصبی مجاور جدا می کند هدایت می کند . این جریان تکرار می شود تا زمانیکه پیام به عضله مناسب برسد .
بسیاری از داروها می توانند این جریان را تغییر دهند واین کار را اغلب با تأثیر بر محلهای گیرنده در سلولها انجام می دهند . برخی از داروها ( آگونیست یا سازگارها ) فعالیت سلولی را تشدید و برخی دیگر ( آنتاگونیستها یا ناسازگارها ) فعالیت آنرا کم می کنند .
فعالیت علیه ارگانیسمهای مهاجم یا سلولهای غیرطبیعی عامل بیماریهای عفونی که عبارتند از ویروسها ،‌ باکتریها ، پروتوزواها و قارچهای مهاجم به بدن نیز یک مورد دیگر از اعمال این داروها است . در حال حاضر ما داروهای بسیار گوناگونی برای نابودی این موجودات در اختیار داریم ، داروهایی که می توانند جلوی تکثیر آنها را بگیرند و یا مستقیماً آنها را از بین ببرند . داروهایی نیز هستند که با کشتن سلولهای غیرطبیعی ، مثل سلولهای سرطانی ، بیماری را معالجه می کنند .

* محل های گیرنده
تصور می رود بسیاری از داروها اثرات خود را بر محلهای خاصی موسوم به گیرنده های واقع در سطح سلولهای بدن اعمال می کنند . مواد شیمیایی طبیعی بدن مثل ناقلهای عصبی به این محلها می چسبند و پاسخی در سلول ایجاد می کنند . ممکن است سلولها گیرنده های فراوانی داشته باشند که هر کدام از آنها به مواد شیمیایی مختلفی در بدن میل ترکیبی دارند . داروها نیر می توانند با اتصال به گیرنده ها یا باعث افزایش اثر مواد شیمیایی طبیعی بدن و پاسخ سلولی ( داروهای آگونیست ) شوند و یا باعث متوقف کردن پاسخ سلولی ( داروهای آنتاگونیست ) شوند .

کاری که دارو در بدن انجام می دهد